Электр станциясы

Электр станциясы - электр энергиясын өндіруге арналған құрал-жабдықтар мен қондырғылардың, сондай-ақ осы мақсат үшін салынған құрылыстар мен ғимараттардың жиынтығы.
Тарихы

 Ең бірінші Электростанциясы 1882ж. Нью-Йоркте салынған. Бұл электростанцияға тұрақты токтың 6 динамомашинасы орнатылып, олардың әрқайсысы қуаты 125а.к-не тең бу машинасымен қолданысқа келтіреді. Қуаты Электростанциянын салуы өндірілген энергияны алыс жерге жеткізу мәселесі тек 3 фазалы ток жүйесінің ашылуына байланысты шешілді.

Түрлері

Пайдаланатын табиғи энергия көздеріне қарай энергетика қондырғыларының мынадай түрлері бар:

1. Жылу электр энергиясы. Жылу-қуат қондырғылары немесе жылу электрстанциялары, бұлар органикалық отынның химялық байланысқан энергиясын пайдаланады. Отынды жаққанда түтіннің қызуын және жылуын пайдаланады.
2. Атом электрстанциялары кейбір ауыр элементтер ядросын нейтрондық сәуле түсіру арқылы жарып ыдыратқанда туатын энергияны немесе термоядролық реакциалар энергиясын пайдаланады. Қазіргі АЭС-да табиғи энергия көзі ретінде уранды пайдаланады.
3. Су электрстанциялары көбінесе төменге қарай құлап аққан су күшін пайдалану арқылы жумыс жасайды. Яғни сарқыраманы пайдалану аркылы.
4. Жел электрстанциялары - атмосферадағы ауа массасының қозғалыс энергиясын пайдаланады.
5. Күн электрстанциясы - гелио қондырғылар тура түсіп тұрған күн сәулелерінен энергия шығарады.
6. Геотермиялық электрстанциялар - жер астындағы энергия көздерін пайдаланады.
7. Толқынды электрстанциялар - теңіз бен мұхит толқындарының тасқын энергиясын қуат көзінде жаратады.

Хронология

Әлем елдерінде:

• 1882 ж. Нью-Йоркте алғашқы электр станциясы салынды.
• 1900 ж. Самара қаласында революция арқасында Электростанция салынды.
• 1920 ж. Қараша айында Ресейдің алғаш Халықтық Электростанциясы салынды. Бұл құрылысқа В.И.Ленин ақшалай көмек көрсетті.
• 1954 ж. Маусымда СССР министірлігі Орал маңына ЭС салуды бұйырды.
• 2002 ж. 30 Сәуір.Әлемдегі бірінші реакторлы АЭС Обинск аймағында 48 жыл бойы жұмыс жасады.
• 2006 ж. Маусым айында Беларус министірлігі ЭС мен АЭС-алғашқы жобасын жасады.
• 2007 ж.Наурыз айында Беларус Республикасында ЭС мен АЭС құрылыстары басталды.
• 2010 ж.Тамызда. Ресей мен Иран басқосып, Бушерлық АЭС  тамызда іске қосылатындығын  айтты.

Қазақстан Республикасында:

• 1942 ж. Қазан айында Ұлы Отан Соғысы уақытында Самаркант аймағындағы станциялар Қазақстан өлкесіне көшті.
• 1979 ж. Оңтүстік-Қазақстан өлкесінде ең ірі ГРЭС салынды.
• 2003 ж. Қазақстан өлкесінде Электростанциялар жылына 18142 МВт электр қуатын өндірді.
• 2006 ж. Шілде айында Ресей Қазақстанға Электростанция саламыз деп қол қойды.
• 2007 ж.10 мамыр айында РФ призидентті В.В. Путин Қазақстанға АЭС салатынын жариялады.
• 2008 ж. 23 құркүйекте К.Мәсімов БҚО-да АЭС жетіспейтіндігін мәжілісте атап өтті.
• 2009ж.1 желтоқсанда Өзбекстан энергия күшінен шығып кетті. Оның орнына 84 болып Қазақстан кірді.
• 2010 ж.17 шілдеде Қазақстан Республикасы көмек ретінде Қырғызстан Республикасына Электрстанциясын салу үшін жанар-жағармай мен құрылыс материалдарын жөнелтті.
• 2010ж. 4 құркүйек айында Қазақсанда Ресей технологиясы бойынша Атом Электростанциясы салынатындығы айтылды.

Электр энергиясы қайдан алынады?

Оны электрстанцияларында арнайы машиналар - электр тогының генераторлары өндіреді. Егер трубинаны су ағыны айналдыратын болса, онда мұндай трубиналар орнатылған электростанция деп аталады.

Қолданылуы

Электростанциялар электр тогын алу үшін қажет.

Электр қуатын өнеркәсіпте, күнделікті тұрмыста, медицинада, бәрлық ғылым-білім саласында қажет етеді.

Энергия туралы

Адамдар ең алғаш пайдаланған энергия түрлерінің бірі жылу энергиясы болды. Алғашында оны үйлерді жылытуға, тағамдар дайындауға пайдаланса, кейіннен оны әр  түрлі технологиялық процестерге пайдаланды. Жылуды қоғамдық өндірісте алғаш XVIII ғасырдың екінші жартысында, бу машиналары, одан кейін жылу двигетельдері ойлап табылды. Механизмдер мен двигетельдер  адамға көп көмегін тигізді. Ал XVIII ғасырдың аяғында дүние жүзінде тұңғыш рет өндірістік электр тоғы алынып, оны тұрмыста  пайдаланудың мүмкіндігі туды.

Тарих тағылымы

Электр, электр энергиясы...Бұдан бір ғасырдай ғана бұрын энергияның осындай түрі ғалымдардың аз тобына, физиктерге ғана мәлім еді. Ал қазір ше?

Бүгінде электр энергиясы өнеркәсіп пен құрылысқа, транспорт және ауыл шаруашылығына, тұрмысқа мықтап енді. Адамдар қолданатын энергия түрлерінің бәрінен  де электр энергиясы өзінің айрықша қасиеттері арқасында оқшау тұр.

Ол өте жеңіл бөлшектенеді, бірнеше мыңдаған км шалғайға-құлызыған далаға оңай жеткізіледі.

Қызықты ақпарат

Совет үкіметі кезінде электр жарығын пайдалану билік басында      В.И. Ленин кезімен тұстас болғандықтан, қарапайым халық электр жарығын Ильич жарығы деп атап кеткен.

Жазған: Амандаулетов Ақылбек, №3мектеп 6 сынып